برنامه‌ریزی پدافند غیرعامل و مکانیابی پناهگاه‌های شهری با استفاده از مدل سمی واریوگرام تجربی (مطالعه موردی منطقه 4 شهر اهواز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران- ایران

2 دکترای رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

3 کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی‌شهری، دانشگاه شهیدچمران اهواز

چکیده

پدافند غیرعامل مجموعه اقداماتی است که مستلزم به‌کارگیری جنگ‌افزار خاصی نبوده و با اجرای آن می‌توان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات و تأسیسات حیاتی و حساس نظامی و غیرنظامی و تلفات انسانی جلوگیری نمود و یا میزان این خسارات و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد. هدف از این پژوهش، مکانیابی پناهگاه شهری در منطقه چهار شهر اهواز با تأکید بر پدافند غیرعامل با استفاده از مدل سمی واریوگرام تجربی است. نوع تحقیق توسعه­ای ـ کاربردی و روش‌شناسی آن توصیفی ـ تحلیلی است تجزیه‌وتحلیل داده­ها، ابتدا بامطالعه مبانی نظری و ادبیات تحقیق، اصول و معیارهای مدنظر طراحی گردیده و سپس با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و روش همپوشانی فازی تحلیل­های کیفی، فرایند کار تداوم‌یافته است. نتایج حاصل از پژوهش انجام‌شده حاکی از آن است که در برنامه­ریزی و مکانیابی بیمارستان­ها، نقشه­های همپوشانی حاصل از مدل عملگرهای اشتراک و گامای فازی Y=1.6، مناسب بودند؛ نتایج پژوهش حاضر نشان می­دهد پدافند غیرعامل پاسخگوی جمعیت موجود منطقه در برابر حوادث نیست. در برنامه­ریزی و مکانیابی پناهگاه منطقه­ای نقشه­های همپوشانی حاصل از مدل سمی واریوگرام عملگرهای اشتراک و گامای فازی Y=1.3، مناسب بودند؛ نتایج حاصل از آن‌ها مؤید این مطلب بود که در وضع موجود، هیچ فضایی به­عنوان پناهگاه در مقیاس منطقه­ای وجود ندارد، اما مکان­های انتخاب شده توسط این عملگرها، فضاهای خالی و زمین­های خالی و بایری بودند که نشان‌دهنده برنامه­ریزی برای رسیدن به وضع مطلوب ساخت پناهگاه در آینده می­باشد

کلیدواژه‌ها


احمرلوئی، محمدحسین (1389). پدافند غیرعامل در جنگ‌های نوین (ه.م.ش)، دانشکده فارابی، تهران.
اسکندری، حمید (1389). دانستنی‌های پدافند غیرعامل، انتشارات بوستان حمید، تهران.
اسمعیل­زاده، الهام و نصیر زاده، طاهره (1392). تحلیل‌گر زمین‌آماری در arc gis، کوین جانستون، نشر ماهواره، چاپ اول، تهران.
اصغریان، احمد (1383). الزامات معمارانه در دفاع غیرعامل پایدار تهران، دانشکده معماری شهید بهشتی. رساله دکتری معماری.
اطهاری، کمال (1389). اقتصاد شهری و اقتصاد شهر در ایران، فصلنامه اقتصاد شهر، شماره 7.
امیری، فرشاد، (1386). مکان‌یابی پست‌های فشارقوی با استفاده از سیستم اطلاعات. جغرافیایی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی عمران دانشگاه خواجه‌نصیرالدین طوسی.
بیگدلو، مهدی (1390). تأثیر پدافند غیرعامل بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات راهبرد دفاعی، شماره 145.
پورمحمدی، محمدرضا (1387). برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری. انتشارات سمت، تهران
حسین­زاده­دلیر، کریم؛ ملکی، کیومرث؛ شفاعتی، آرزو و حیدری فرد، محمدرئوف (1391). پدافند غیرعامل و توسعه پایدار شهری با تأکید بر کاربری‌های تهدید پذیر کلان‌شهر تبریز از منظر جنگ، جغرافیا و پایداری محیط، سال دوم، شماره 5.
حسینی، سیدهادی؛ صدیقی، ابوالفضل و حسینی­امینی، حسن (1393). آسیب‌شناسی بیمارستان‌های شهر مشهد با تأکید بر پدافند غیرعامل (مطالعه موردی بیمارستان‌های رضوی و امام رضا (ع)) فصل‌نامه علمی پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران سال دوازدهم شماره 42.
حیدری، کیومرث و جانگداز، علی (1390). آسیب‌های قدرت‌های بـزرگ در تقابـل بـا جنگ ناهمتراز، انتشارات معاونت تربیت و آموزش نزاجا، تهران.
زارع­پور، مهدی؛ جعفری، صدیقه و بنابی، سجاد (1390). امنیت سامانه­های متحرک، جلد اول، انتشارات دانشگاه آزاد اسالمی، چاپ اول، تهران.
زیاری، کرامت اله (1386). برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری؛ چاپ سوم، انتشارات دانشگاه یزد، یزد.
سعیدنیا، احمد (1387). کاربری زمین شهری، کتاب سبز شهرداری‌ها، جلد دوم، انتشارات مرکز مطالعات برنامه‌ریزی شهری، تهران.
شجاع­عراقی، مهناز؛ توالیی، سیمین و ضیائیان، پرویز (1390). مکان‌یابی بهینه پایگاه­های پشتیبانی مدیریت بحران با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، مطالعه موردی: منطقه 6 شهرداری تهران، مجله مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه­ای، سال سوم، شماره 21، اصفهان.
شیعه، اسماعیل (1386). مقدمه‌ای بر مبانی برنامه‌ریزی شهری، انتشارات دانشگاه علم و صنعت، چاپ نوزدهم، تهران.
عزیزی، محمدمهدی و برنافر، مهدی (1391). ارزیابی آسیب‌پذیری شهری ناشی از حملات هوایی. مجله علوم و فناوری­های پدافند غیرعامل،127-137، شماره 2.
کامران، حسن و حسینی­امینی، حسن (1391). تحلیل موقعیت شهرک اداری شهریار براساس اصول پدافند غیرعامل، مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 23، شماره 7.
موحدی­نیا، جعفر (1386). اصول و مبانی پدافند غیرعامل، انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران.
 
Jalali, GR. & Pearson Hashemi, SJ. (2007). The role of passive defense and Crisis Management Planning, Third International Conference on Comprehensive Disaster Management Disaster - Tehran University[In Persian].
Li, A; Nozick, L; Xu, N. & Davidson, R. (2012). Shelter location and transportation planning under hurricane conditions, School of civil and environmental engineering, Cornell university, transportation research part, No. 48.
Schmidtlein, M.C; Shafer, J.M; Berry, M. & Cutter, S.L, (2011). Modeled earthquake losses and social vulnerability in Charleston, South Carolina, Applied Geography, 31.
Taghvai, M. & Jozie Khmsloi, A. (2012). Vulnerability urban paths walking with passive defense approach: A Case Study of Metropolitan grace a perimeter Journal, No. 16[In Persian].
Tang, A. & Wen, A, (2009). An intelligent simulation system for earthquake disaster assessment, Computers & Geosciences, 35.