تدوین و ارزیابی راهکارهای کنترل پدیده بیابان‌زایی با استفاده از مدل SWOT (مطالعه موردی: استان یزد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری بیابان‌زایی دانشگاه هرمزگان، نویسنده مسئول

2 دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه امام حسین(ع)

چکیده

تخریب زمین در مناطق خشک و نیمه­خشک به­وسیلۀ تغییر اقلیم و فعالیت­های انسانی، شرایط را برای بیابان­زایی فراهم می­کند. به عبارت دیگر بیابان­زایی روندی است که سرزمین و منابعش را به سوی انهدام سوق می­دهد. هدف از این تحقیق، ارائه راهکارهای مدیریت بیابان­زایی در استان یزد توسط مدل تعیین راهبرد SWOT می­باشد. جهت انجام این مطالعه، عوامل درونی و بیرونی مؤثر بر فرایند بیابان­زایی در استان یزد توسط روش دلفی تعیین و توسط مدل SWOT جمع­بندی و راهکارهای کنترل بیابان­زایی ارائه شدند. نتایج نشان داد که امتیاز نهایی عوامل درونی مؤثر در بیابان­زایی در استان یزد 65/2 و امتیاز نهایی عوامل بیرونی 96/1 به­دست آمد. بنابراین بهترین راهبردها جهت کنترل پدیده بیابان­زایی در استان یزد، راهبردهای مقابله با تهدیدات می­باشد. هر چند با توجه به ماهیت بیابان­زایی و پیچیدگی این پدیده، توجه به تمامی راهکار­ها حایز اهمیت بوده و مجموعه­ای از تمامی راهکار­ها، می­توان ضامن کنترل بیابان­زایی در این استان باشد. در نهایت مدل SWOT به خوبی کارایی خود را در ارزیابی پدیده بیابان­زایی و ارائه راهکارهای کنترلی این پدیده نشان داد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. احمدی، حسن (1383). بررسی عوامل موثر در بیابان­زایی، مجله جنگل و مرتع، شماره 62، صفحه 70-66.
  2. اسماعیل­زاده، حسن، اسماعیل­زاده، یعقوب (1394). انتخاب استراتژی بهینه توسعه گردشگری با استفاده از مدل راهبردی SWOT(مطالعه موردی: شهر مراغه)، فصنامه آمابش محیط، دوره 4، شماره 28، صفحه 149-172.
  3. اکبری، مرتضی، کریم­زاده، حمیدرضا، مدرس، رضا، چکشی، بهاره (1383). ارزیابی و طبقه­بندی بیابان­زایی با تکنیک سنجش از دور و GIS (مطالعه موردی مناطق خشک شمال اصفهان)، دوره 14، شماره2، صفحه 16.
  4. بحرینی، فاطمه، پهلوانلری، احمد، مقدم­نیا، علیرضا، راهی، غلامرضا (1391)، اولویت­بندی مکانی تخریب اراضی با استفاده از مدل IMDPA با تاکید بر فرسایش بادی و اقلیم (مطالعه موردی: منطقه بردخون بوشهر)، نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی)، شماره 4، صفحه 907-897.
  5. جوادی، محمدرضا (1383). بررسی عوامل موثر در شدت بیابان­زایی و توسعه منطقه­ای در کرمان، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران.
  6. حسینی، سید محمود، اختصاصی، محدرضا، بزی، خدارحم (1389). بررسی نوع و شدت عوامل موثر در بیابان زایی سیستان(مطالعه موردی: منطقه نیاتک)، فصلنامه فضای جغرافیایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، سال 9 شماره 31، صفحه 136-119.
  7. ذوالفقاری، فرهاد، شهریاری، علیرضا، فقیره، اکبر، راشکی، علیرضا، نوری، سهیلا، خسروی، حسن (1390). ارزیابی بیابان­زایی دشت سیستان با استفاده مدل IMDPA، مجله تحقیقات آبخیزداری(پژوهش و سازندگی)، شماره 91، صفحه 97-91.
  8. سرایی، محمد حسین، پیراسته فر، پوریا (1391). امکان­سنجی توسعه کشاورزی با استفاده از پساب تصفیه­خانه­های فاضلاب شهری با بهره­گیری از مدل مدیریتی تعیین راهبرد (مطالعه موردی: روستاهای حسن آباد و حسین آباد منطقه رستاق یزد)، همایش ملی توسعه روستایی، دانشگاه گیلان، ایران.
  9. شریفانی، فاطمه، جعفری، محمد، آذرنیوند، حسین، عباسی، حمیدرضا، سوری، مهشید (1389). بررسی تاثیر کشت گیاه بر بیابانی شدن اراضی دشت سگزی اصفهان، فصلنامه تحقیقات مرتع و بیابان ایران، دوره 13 شماره 4. صفحه 367-359.
  10. طهماسبی بیرگانی، علی محمد (1384). بررسی نوع و شدت بیابان زایی، فصلنامه چشم انداز جغرافیایی، دوره 4، شماره 9، صفحه 137-121.
  11. عبدی، جواد (1386). بررسی و تهیه نقشه شدت بیابان­زایی بر اساس مدل IMDPA با تاکید بر دو معیار آب و خاک در منطقه ابوزید آباد، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران.
  12. قدیری معصوم، مجتبی، سلمانی، محمد، قصابی، محمد جواد (1393). ارزیابی توان توسعه گردشگری بیابان و تأثیر آن بر ابعاد اجتماعی- اقتصادی و کالبدی در سکونتگاه‎های روستایی (مورد مطالعه روستاهای شهرستان خور و بیابانک)، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، دوره 18، شماره50، صفحه 304-281.
  13. قره­چلو، سعید، اختصاصی، محمدرضا، زارعیان جهرمی، مجتبی، صمدی، محمدباقر (1389). ارزیابی وضعیت بالفعل بیابان­زایی با استفاده از مدل ICD (مطالعه موردی: منطقه خضرآباد-همت آباد یزد)، فصلنامه تحقیقات مرتع و بیابان ایران، دوره 7، شماره 3، صفحه 420-402.
  14. هراتی، امیر ناصر، وفایی، فریدون، عبدالله زاده، رضا (1389). به کارگیری آنالیز SWOT در مدیریت سکپارچه مناطق ساحلی(مورد مطالعاتی:سه استان شمالی کشور)، علوم و تکنولوژی محیط زیست، دور 12، شماره 4، صفحه 129-142.
  15. همتی، ناصر(1380). بررسی و تحلیل عوامل موثر در شدت بیابان زایی و ارائه مدل منطقه­ای در حوزه آبخیز نعمت آباد بیجار، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران.
  16. Diez, E., & McIntosh, B. S. (2011). Organisational drivers for, constraints on and impacts of decision and information support tool use in desertification policy and management, Environmental modelling & software, Volume 26, Issue 3, pp 317-327.
  17. Dolisca, F., Carter, D. R., McDaniel, J. M., Shannon, D. A., & Jolly, C. M. (2006). Factors influencing farmers’ participation in forestry management programs: A case study from Haiti, Forest ecology and management,Volume 236, Issue (2-3), pp 324-331.
  18. Dyson, R. G. (2004). Strategic development and SWOT analysis at the University of Warwick, European journal of operational research, Volume 152, Issue 3, pp 631-640.
  19. Wang, X., Chen, F., Hasi, E., & Li, J. (2008). Desertification in China: an assessment. Earth-Science Reviews, Volume 88, Issue(3-4), pp 188-206.

 

 

 

 

 

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار