تحلیل ملاحظات امنیتی، فضایی و نقش آن در سطوح توسعه‌یافتگی مناطق مرزی (موردمطالعه: استان ایلام)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیای سیاسی، دانشگاه امام حسین (ع)، ایران

2 دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی تهران، ایران.

چکیده

توسعه­ مناطق مرزی به‌عنوان مناطقی که حدود قانونی و قلمرو قدرت کشورها را مشخص می­سازند از اهمیت بالایی برخوردار است. در این راستا پژوهش حاضر باهدف شناخت ملاحظات اقتصادی، اجتماعی، محیطی و سیاسی- امنیتی در استان مرزی ایلام و نقش آن در توسعه انجام‌گرفته است. این پژوهش بر اساس هدف کاربردی و از نوع تحقیقات شناختی محسوب می‌شود. برای انجام پژوهش از روش توصیفی- تحلیلی بهره گرفته‌شده است. نتایج نشان می­دهد استان ایلام طی جنگ تحمیلی آسیب­هایی دیده است، طی دهه‌های اخیر روند توسعه استان با مشکلاتی همراه بوده است و استان همپای سایر نقاط کشور توسعه‌نیافته است و با انواع تهدیدات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و نظامی- امنیتی روبه‌رو بوده است که توسعه استان را بیش از پیش عقب انداخته است. همچنین نتایج نشان می­دهد شهرستان­های شیروان و چرداول و مهران جزو شهرستان­های برخوردار، شهرستان­های دره شهر، ایلام و دهلران در سطح نیمه­برخوردار و شهرستان­های ایوان، ملکشاهی و آبدانان در سطح محروم از توسعه قرارگرفته‌اند.

کلیدواژه‌ها


آسایش، حسن (1375). اصول و روش­های برنامه‌ریزی ناحیه­ای، انتشارات دانشگاه پیام نور.
افتخاری، اصغر (1383). مراحل بنیادین اندیشه در مطالعات امنیتی، مقاله مطالعات امنیت ملی پس از جنگ سرد، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
افتخاری، اصغر (1385)، کالبدشکافی تهدید، تهران: دانشگاه امام حسین (ع)، مرکز مطالعات دفاعی و امنیت ملی.
پورموسوی، سید موسی (1386). ملاحظات دفاعی- امنیتی در آمایش سرزمینی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه راهبردی- دفاعی، سال پنجم، شماره 15.
توفیق، فیروز (1384). آمایش سرزمین تجربه جهانی و انطباق آن با وضع ایران، تهران: مرکز  مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
رزقانی، هادی و اعظمی، هادی (1390). تحلیل ملاحظات نظامی- امنیتی در آمایش و مکان­گزینی  مراکز و استقرارگاه­های نظامی با تأکید بر استان خراسان رضوی، مدرسه علوم انسانی- برنامه­ریزی و آمایش فضا، دوره پانزدهم، شماره 2.
رفعتی، حمیدرضا و ملکی، عباس (1392)، برآورد تهدیدات سیاسی با رویکرد پدافند غیرعامل، همایش سراسری و پدافند غیرعامل در علوم مهندسی با تأکید بر استتار، اختفاء و فریب، تهران: دانشگاه جامع امام­حسین (ع).
رهنمایی، محمدتقی (1381). آمایش سرزمین و کاربردهای دفاعی، مجموعه مقالات آمایش و دفاع سرزمینی، تهران: انتشارات دانشگاه امام حسین (ع).
طحانی، غلام­رضا (1393). بررسی نقش آمایش سرزمین در امنیت جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه علم و فنون نظامی، سال دهم، شماره 27.
عباس­زاده، هادی و کرمی، کامران (1390)، سرمایه اجتماعی و امنیت ملی پایدار، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 51.
علی­پور، عباس؛ هاشمی، مصطفی و حسین فرهادی­خواه (1395). بررسی ملاحظات سیاسی - امنیتی - دفاعی آمایش سرزمین با استفاده از مدل SWOT (مطالعه موردی: استان کهگیلویه و بویراحمد)، پژوهشنامه­ی جغرافیای انتظامی، سال چهارم، شماره 15.
عندلیب، علیرضا (1380). نظریه پایه و اصول آمایش مناطق مرزی، تهران، انتشارات دانشکده فرماندهی ستاد سپاه.
عندلیب، علیرضا و مطوف، شریف (1388). توسعه و امنیت در آمایش مناطق مرزی ایران، مجله باغ نظر، سال ششم، شماره دوازده.
کالینگورس، بری (وی)(1387). برنامه­ریزی بریتانیایی: پنجاه سال سیاست‌گذاری شهری و منطقه­ای. اقوامی مقدم، عارف. انتشارات آذرخش، تهران.
محمدپورفیلشور، علی (1381). بازگشایی مرزها و تأثیرآن بر مناطق مرزی؛ مورد: باجگیران در مرز ایران و ترکمنستان، پایان­نامه کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس.
محمودی، علی (1384). ساختار مبادلات بازارچه­های مرزی و نقش آن در بازرگانی و اقتصاد مناطق مرزنشین، مؤسسه مطالعات و پژوهش­های بازرگانی.
مرکز ملی آمایش سرزمین (1383)، راهنمای انجام مطالعات برنامه آمایش استان، سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور، معاونت امور اقتصادی و هماهنگی برنامه‌وبودجه، (ویرایش 2).
معین، محمد (1371). فرهنگ لغات معین، تهران، انتشارات امیرکبیر.
مؤمنی، مصطفی (1381). جایگاه دفاع نظامی و غیرنظامی در آمایش و دفاع سرزمینی (به کوشش) محمدباقرچوخانی زاده مقدم، تهران، دانشگاه امام حسین (ع).
 نصیری، حسین (1384)، امنیت ملی پایدار، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره 216.
یزدانی، عنایت اله و صادقی، زهرا (1389)، امنیت اجتماعی و تأثیر آن بر امنیت ملی ایران (در قالب تهدیدات فرهنگی – اجتماعی)، ماهنامه مهندسی فرهنگی، سال چهارم، شماره 39 و 40.
 
Glassner, Martin. & Fahrer, Chuck (2004), Political Geography, 3rd Edition. New York: John Wiley.