پیاده سازی الگوریتم معکوس سلسله مراتب تصمیم گیری جهت آسیب پذیری محل استقرار ساختمان های حیاتی، حساس و مهم شهر اهواز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

بشر همواره در زندگی و ساخت‌وسازهای خود با تهدید مواجه بوده و انواع حوادث را تجربه کرده است. عصر حاضر عصر آسیب­پذیری شهری است، زیرا همسو با پیچیدگی حیات شهری، شهرها در ابعاد مختلف با مخاطرات طبیعی و بحران فنّاورانه از یک‌سو و بحران­های اجتماعی-امنیتی از دیگر سو مواجه­اند. نظام چندنقشی کلان‌شهر اهواز در کنار موقعیت ژئواستراتژیک، ژئواکونومیک، ژئوکالچر و بافت اجتماعی و فرهنگی این شهر همچنین هم‌جواری نامناسب بسیاری از کاربری­ها با یکدیگر میزان آسیب­پذیری کاربری­های حیاتی و حساس را با توجه به اهمیت بسیار زیاد آن‌ها بشدت افزایش داده است. این پژوهش جزو تحقیقات کاربردی و ماهیت تحقیق توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه­ای و بررسی­های میدانی در شهر اهواز است. شاخص­های منتخب در دو مرحله گردآوری شد. با توجه به ضریب متفاوت هر یک از شاخص­های منتخب در آسیب­پذیری کاربری­های حیاتی و از روش معکوس وزن بخشی چند معیاره (AHP) برای تعیین وزن بخشی شاخص­ها استفاده گردید. با استفاده از نرم­افزار ArcGis10.1 ابزار Spatial Analysis و توسط توابع همپوشانی فازی رستر نهایی سنجش آسیب­پذیری تهیه شد. براساس سؤالات و پاسخ پژوهش، آسیب­پذیرترین نقاط در بین کاربری­های حیاتی، حساس و مهم نمایش داده شد. نتایج حاکی از آن است که بخش عمده­ای از شهر اهواز بخصوص منطقه یک از لحاظ شاخص­های هم‌جواری برای آسیب­پذیری کاربری­های حیاتی، حساس و مهم دارای میزان آسیب­پذیری بالایی هستند. در پایان نیز پیشنهادهایی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها


امینی ورکی، سعید؛ مدیری، مهدی؛ شمسایی زفرقندی، فتح اله و قنبری نسب، علی (1393)، شناسایی دیدگاه­های حاکم بر آسیب­پذیری شهرها در برابر مخاطرات محیطی و استخراج مؤلفه­های تأثیرگذار درآن با استفاده از روش کیو، فصلنامه مدیریت بحران، ویژه‌نامه هفته پدافند غیرعامل.
پویان، ژیلا و ناطقی الهی، فریبرز (1378). آسیب­پذیری ابر شهرها در برابر زمین­لرزه؛ مطالعه موردی شهر تهران. سومین کنفرانس بین­المللی زلزله­شناسی و مهندسی زلزله، ج 4، تهران.
خمر، غلامعلی؛ صالح گوهری، حسام‌الدین و حسـینی، زهرا (1393)، امکان­سنجی مکان گزینی پناهگاه شهری با استفاده از مدل IO و روش AHP مطالعه موردی ملات 13 گانه منطقه یک شهر کرمان، فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی شهری، سال دوم، شماره هفتم.
زارعپور، مهدی؛ جعفری، صدیقه و بنابی، سجاد (1390) امنیت سامانه­های متحرک؛ جلد اول، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی، چاپ اول، تهران، 171.
زنگی‌آبادی، علی و اسماعیلیان، زهرا (1391) تحلیل شاخص­های آسیب­پذیری مساکن شهری در برابر خطر بلایای طبیعی مطالعه موردی: مساکن شهر اصفهان، جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره چهارم، زمستان.
شجاع عراقی، مهناز؛ توالیی، سیمین و ضیائیان، پرویز (1390) مکان‌یابی بهینه پایگاه­های پشتیبانی مدیریت بحران با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، مطالعه موردی: منطقه 6 شهرداری تهران، مجله مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، سال سوم، شماره 21، اصفهان، 32- 61.
فرجی سبکبار، حسنعلی؛ امیدی پور، مرتضی؛ مدیری، مهدی و بسطامی نیا، امیر (1393) ارائه مدل پهنه­بندی آسیب­پذیری شهر اهواز با استفاده از مدل مرتب‌سازی گزینه­ها مبتنی بر پروفایل (ssp) فصلنامه مدیریت بحران، شماره ششم.
محمدی ده چشمه، مصطفی (1392). ایمنی و پدافند غیرعامل شهری. انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز.
محمدی ده چشمه، مصطفی (1393) سنجش نفوذپذیری بافت شهری کرج، در برابر مخاطرات، فصل­نامه برنامه­ریزی و آمایش فضا، ش 18.
محمدی ده چشمه، مصطفی (1394)، مدل‌سازی مکانی هم‌جواری کاربری‌های ویژه از دیدگاه پدافند غیرعامل در کلان‌شهر اهواز، فصلنامه برنامه‌ریزی و آمایش فضا، ش 2، تابستان.
 
Alexander, D. (2002) "From Civil Defense to Civil Protection", Journal of Disaster Prevention and Management, Vol. 11, No. 3.
Ayat Ullah, A. (2008), Defend cities against modern warfare agents, according to the principles of urban land use planning, site of the new Iranian civil defense[In Persian].
Coaffee, J. (2009). Terrorism, Risk and Global city. Second Press, Birmingham University Press, Birmingham
Goehhering, A.)2009).Analytical methods to enhance passive urban design.26th conference in passive and low energy architecture, Quebec City, Canada.
ISDR (2004): living with risk: A global review of disaster reduction initiatives United Nations international strategy for disaster reduction.
Keller, C. (2007), Urban Riots in France, history, pattern and the significance of institutional violence, journal of social justice.
Leritina, G. & Hauskenc, K.)2011).Preventive strike vs. false targets and protection in the fence strategy. Reliability engineering and system safety, vol96, issue 8 (p.912-924).
Li, A; Nozick, L; Xu, N. and Davidson, R, (2012): Shelter location and transportation planning under hurricane conditions, School of civil and environmental engineering, Cornell university, transportation research part, No 48: pp 715–729.
Mohammadi Dehcheshmeh, M. (2013), Urban Safety and Passive Defense, Martyr Chamran University Press, [in Persian].
Pelling, Mark (2003).The Vulnerability of Cities: Natural Disasters and Social Resilience.
Schmidtlein, M.C; Shafer, J.M; Berry, M. & Cutter, S.L, (2011), Modeled earthquake losses and social vulnerability in Charleston, South Carolina, Applied Geography, 31, 269- 281.
Tang, A. & Wen, A, (2009): An intelligent simulation system for earthquake disaster assessment, Computers & Geosciences, 35, 871– 879.
Un habitat, (2003), Enhancing Urban Safety Security: Global Report on Human Settlements, 2008.
Wisner B.Walker P (2005). Beyond Kobe; A Proactive Look at the World Conference on Disaster Reduction. 18-22 January 2005, Kobe, Japan [Report] / Feinstein International Famine Center. A report for the Swiss Department of Humanitarian Aid.
Woodson, R. (1992) Transfer inner cities from grass roots up.Journal of Wall Street, Los Angeles. P 46.