تحلیل مکانی و زمانی پارامترهای کیفی منابع آب سطحی در منطق کویری و بیابانی (مطالعه موردی: حوضه جنوب سیستان و بلوچستان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناسی ارشد مهندسی طبیعت، دانشگاه تهران و نویسنده مسئول

چکیده

یکی از چالش‌های اصلی و مهم مدیریت آب کشور در آینده در چگونگی حل‌وفصل مسائل مدیریت کیفیت آب می‌باشد. پایش و تحلیل کیفی منابع آب از نظر بعد مکانی و زمانی امری مهم به نظر می­رسد. روش تحقیق از نوع تحلیلی _ توصیفی و کاربردی می­باشد؛ که با استفاده از اطلاعات کیفی 7 ایستگاه هیدرومتری از سال‌های 1379 تا 1393 مربوط به حوضه جنوب بلوچستان، تحلیل روند با استفاده از آزمون من _ کندال (سطح اطمینان 95 درصد) و پهنه‌بندی پارامترهای کیفی به روش کریجینگ صورت گرفته و با توجه به خروجی‌های مربوط به تحلیل روند در ایستگاه تخت _ ملک پارامترهای مجموع املاح محلول، مجموع کاتیون، مجموع آنیون، سولفات، سدیم، منیزیم، هدایت الکتریکی، کربنات، کلسیم و درصد سدیم روند معنی‌دار صعودی به همراه کاهش کیفیت آب را داشته است. ایستگاه کهیر نیز پارامترهای نسبت سدیم قابل‌جذب، منیزیم و کلر روندی معنادار و صعودی داشته است. نقشه پهنه‌بندی پارامترهای کیفی منطقه نیز نشان می‌دهد که میزان سولفات در قسمت‌های غربی حوضه وضعیت مطلوب‌تری داشته، قلیائیت تقریباً در تمامی منطقه در حد متوسط، میزان پارامترهای سدیم و منیزیم نیز در قسمت‌های غربی حوضه کمتر از نواحی شرقی منطقه است. میزان بی‌کربنات و درصد سدیم هر چه از جنوب حوضه به سمت شمال حرکت می‌کنیم این مقدار افزایش داشته است. درمجموع پهنه­بندی مجموع آنیون و کاتیون نشان از افزایش این دو فاکتور از شرق به سمت غرب حوضه است؛ بنابراین قسمت‌های شرقی حوضه وضعیت مطلوب‌تری نسبت به نواحی غربی داشته‌اند. با توجه به مقادیر موجود، کیفیت آب بر اساس سختی کل در ایستگاه‌های اسفند، باهوکلات، پیشین و پیردان نسبتاً سخت می­باشد و ایستگاه‌های اسفندک _ سراوان، تخت ملک و سیردان مشکلی ازلحاظ سختی نداشته و در طبقه سبک قرارگرفته است.

کلیدواژه‌ها


حقیقی، پارسا؛ نوحه­گر، احمد و نادری، سهراب ( ۱۳۹۵)، آنالیز پارامترهای کیفی آب جهت مصارف مختلف شرب، کشاورزی و صنعت (مطالعه موردی رودخانه سیوند)، دهمین کنگره پیشگامان پیشرفت، تهران، مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت.
سلیمانی ساردو، مجتبی؛ عباسعلی، ولی ؛ قضاوی، رضا و سعیدی گراغانی، حمیدرضا (1392 تابستان)، آنالیز و روندیابی پارامترهای کیفیت شیمیایی آب؛ مطالعه موردی رودخانه چم­انجیر خرم‌آباد، فصلنامه علمی پژوهشی مهندسی آبیاری و آب، شماره دوازدهم، سال سوم.
شکری، ساناز (1393). بررسی تأثیر انواع آلاینده‌ها بر روی کیفیت آب کارون در بازه شوشتر-بندرقیر و شبیه‌سازی کیفی با استفاده از مدل QUAL2KW. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، آبیاری زهکشی، دانشکده مهندسی علوم آب، دانشکده شهید چمران اهواز.
فریدگیگلو، بهنام؛ نجفی­نژاد، علی؛ مغانی بیله­سوار، وحید و غیاثی، اصغر (1392). «بررسی تغییرات کیفیت آب رودخانه زرین­گل استان گلستان»، مجله پژوهش‌های حفاظت آب‌وخاک، جلد 20، شماره اول، 95-77.
میرعباسی­نجف­آبادی، رسول و دین‌پژوه، یعقوب (1389). «تحلیل روند تغییرات جریان آب رودخانه‌های شمال غرب ایران در سه دهه اخیر»، مجله آب‌وخاک دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، جلد 34، شماره 4، 768-757.
 
Askari Marnani,S., Chitsazan, M.,& Mirzayi, Y.  )2001(. Investigation of Water Quality in Firoozabad Sub -Chachment in View of Domestic and Agricultural Usage using GIS. P1-8, the 8 th Internationa l Congress on River Engineering, Shahid Chamran University, Iran.
Fan, x., B. Cui., H. Zhao., Z. Zhang. Zhang & H. )2010(. Assessment of river water quality in pearl river delta using multivariate statistical techniques.  Environmental Sciences, 2:1220 - 1234.
Loukas, A. (2010). Surface water quantity & quality nassessment in Poinos river. Thessally,  Greece. Desalination, 250: 266 - 273.
Ouyang, Y., P. Nkedi-Kizza, Q.T. Wu, D. Shinde & Huang, C.H. (2006). Assessment of seasonal variations in surface water quality. Water Research, 40(20), 3800-3810
Shokuhi R., Hosinzadeh E., Roshanaei G., Alipour M., Hoseinzadeh S. (2012) Evaluation of Aydughmush Dam Reservoir Water Quality by National Sanitation Foundation Water Quality Index . Iranian Journal of Health and Environment NSF-WQI, vol.4, 439-450.