پدافند مردم محور در برابر شبکه‌های اجتماعی مجازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مدیریت راهبردی پدافند غیرعامل دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی

2 استاد گروه مدیریت راهبردی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع

چکیده

امروزه اهمیت و تأثیرگذاری پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی مجازی بر کسی پوشیده نیست. شبکه‌های مجازی از پدیده‌هایی هستند که در مدت کوتاهی توانسته‌اند در اغلب حوزه‌های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و ... ورود یافته و به‌تدریج تبدیل به مو لفه‌های تأثیرگذار شوند. این شبکه‌ها از قابلیت‌ها و ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل فراوانی برای ایفای نقش در حوزه‌ها و مسائل مختلف برخوردار بوده و قادر هستند تا تعاملات و روابط موجود بین عناصر و اجزای معادلات مختلف جوامع بشری را تحت تأثیر جدی قرار دهند. از یک‌سو، پدافند غیرعامل از ضروریاتی است که در تمام جوامع بشری و در تمام ادوار زمانی موردتوجه قرارگرفته تا دامنه آسیب‌پذیری دارایی‌ها، منافع و منابع خودی در مقابل تهدیدات مختلف را به حداقل ممکن کاهش یابد. از سوی دیگر نقش شبکه‌های اجتماعی در سده معاصر، هرروز بیش‌ازپیش برجسته ترشده است. این رسانه‌ها امروزه به‌واسطه به‌کارگیری فناوری‌های پیشرفته ارتباطی تا عمق جوامع نفوذ کرده و از تأثیر به سزا و تعیین‌کننده‌ای در جهت‌دهی به افکار عمومی و نحوه نگرش افراد به جامعه، سیاست، اقتصاد، فرهنگ و... برخوردار گشته‌اند. پژوهش حاضر باهدف شناسایی تهدیدات و آسیب‌های شبکه‌های اجتماعی مجازی، تلاش می‌نماید تا اقدامات پدافند غیرعامل درحوزه مردم را موردبررسی قرار دهد. این پژوهش با استفاده از ساختار پژوهش‌های آمیخته و روش توصیفی- تحلیلی انجام‌گرفته است و برای جمع‌آوری یافته‌های نظری از فن بررسی اسناد و مدارک علمی و مصاحبه خبرگی استفاده‌شده است. نتیجه پژوهش حاضر نشان می‌دهد که متناسب باقابلیت‌های شبکه‌های اجتماعی مجازی، از مجموعه‌ای از اقدامات پدافند مردم محور برای مقابله با تهدیدات نوین فرهنگی، تضعیف باورها و اعتقادات مردم، جلوگیری از هویت زدایی و کاهش ضریب نفوذ شبکه‌های فضای مجازی در خانواده‌ها می‌توان استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها


  1. منابع فارسی:

    • استرکی، اکبر (1391)، «شبکه‌های اجتماعی مجازی، مفاهیم، اصول و مبانی»، فصلنامه جامعه اطلاعاتی، سال چهارم، شماره 13.
    • اکبری، الهام (1389)، «تاریخچه شبکه‌های اجتماعی»، وبلاگ نویسنده تحت عنوان «یادگیری الکترونیکی»، قابل‌دسترسی در http://learning-ict.blogfa.com/8910.aspx
    • حسن‌پور، جعفر (1388)، «نقش شبکه جهانی اینترنت در طراحی و اجرای عملیات روانی»، تهران، دانشگاه علوم و فنون فارابی.
    • داقرتی، ویلیام (1387): جنگ روانی، مترجم حسین حسینی، تهران، پژوهشکده علوم دفاعی دانشگاه امام حسین (ع).
    • دهقانی فیروزآبادی، سید جلالی، (۱۳۹5) فناوری‌های قدرت در جنگ نرم، فصلنامه مطالعات راهبردی - رحیمی، محمود، استقلال و الحاق کریمه به روسیه قانونی است یا غیرقانونی، روزنامه جام جم، ش ۹۵۸۷
    • صفایی، سید رضا، فتوح آبادی، وحید (1399)، لزوم ایجاد شبکه‌های اجتماعی بومی متناسب بافرهنگ ایرانی –اسلامی، فصل‌نامه علمی آماد و فناوری‌های دفاعی، سال سوم، شماره 7
    • عاملی، سیدسعیدرضا (۱۳۸۹)، «مطالعه انتقادی استعمار مجازی آمریکا قدرت نرم و امپراتوری‌های مجازی»، تهران، نشر امیرکبیر.
    • فتوح آبادی، وحید، صادقیان، مجتبی (1399)، بررسی تأثیرات اعتیادهای دیجیتال در فضای مجازی بر امنیت ملی در حوزه فرهنگی، ارائه راهکارهایی جهت خنثی‌سازی، فصل‌نامه علمی آماد و فناوری‌های دفاعی، سال سوم شماره 6
    • رهبر قاضی، محمود رضا، ایمانیان مفرد، زینب (1396)، بررسی تأثیرات شبکه‌های اجتماعی بر هویت ملی، فصل‌نامه علمی و پژوهشی مطالعات قدرت نرم، سال هفتم، شماره 17
    • مطالعات گروهی دانشجویان دانشگاه عالی دفاع ملی، شناخت تهدیدات نوین امنیتی جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 و راهکارهای مقابله با آن، رساله گروهی، دانشگاه عالی دفاع ملی، دانشکده امنیت ملی، تهران
    • الوند، مرضیه سادات (1393)، کار ویژه قدرت نرم در سیاست خارجی چین، پژوهشنامه ایرانی سیاست بین‌الملل، سال سوم شماره 1

    منابع لاتین:

    1. Boyd, D. M., & Ellison, N. B. (2007) “Social Networks Sites: Definition, History, and Scholarship. Journal of Computer-Mediated Communication”, 13(1), Article 11. 6351 available at: http://jcmc.indiana.edu/vol13/issue1/boyd.ellison.html
    2. Couts, Andrew 2012), "YouTube: Now serving 4 billion+ video views daily", available at: http://www.digitaltrends.com/web/youtube-now-serving-4-billion-video-views-daily
    3. Perez, Sarah (2009), "Who Uses Social Networks and What Are They Like?", available at: http://www.readwriteweb.com/archives/who_uses_social_networks_and_what_are_they_like_part_2.php
    4. Kaplan, A.M., & Haenlein, M. (2010), "Users of the world, unite! The challenges and opportunities of Social Media". Business Horizons, Volume 53, Issue 1, January–February 2010, Pages 59–68.
    5. Sundberg, Jorgen (2012), "Global LinkedIn Demographics and Statistics January 2012", available at: http://theundercoverrecruiter.com/linkedin-demographics-and-statistics-2012-slides/
    6. Galperin, Eva. and York, Jillian (2011), "Victory! Google Surrenders in the Nymwars", available at: https://www.eff.org/deeplinks/2011/10/victory-google-surrenders-nymwars
    7. Walker, Miles (2011),"The History of Social Networking", available at:http://www.webmasterview.com/2011/08/social-networking-history/