راهبردهای نوین مدیریت سیلاب: ارزیابی پهنه‌بندی و شناسایی مناطق سیلابی شهرستان مشهد با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای

بهزادی, سعید; افضلی کردمحله, پارسا

راهبردهای نوین مدیریت سیلاب: ارزیابی پهنه‌بندی و شناسایی مناطق سیلابی شهرستان مشهد با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار گروه مهندسی نقشه برداری، دانشکده مهندسی عمران.آب و محیط زیست،دانشگاه شهید بهشتی،تهران،ایران

² دانشجوی ارشد گروه نقشه برداری،دانشکده مهندسی عمران،دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران،ایران

چکیده

بلایای طبیعی همواره از جمله خطرناک‌ترین اتفاقات در جامعه بشری هستند. یکی از مهمترین بلایای طبیعی سیل می‌باشد که در چندسال اخیر کشور ایران را از لحاظ جانی و مالی تهدید کرده است. مقاله حاضر به بررسی و ارزیابی راهبردهای نوین مدیریت سیلاب با تأکید برپهنه‌بندی وشناسایی مناطق سیلابی از طریق تحلیل تصاویرماهواره‌ای در سامانه گوگل ارث انجین می‌پردازد. منطقه موردمطالعه شهرستان مشهد است که دراردیبهشت سال 1403 درگیرسیل ناگهانی شد. پروداکت‌های NASA SRTM Digital Elevation30m و JRC Global Surface Water جهت تولید نقشه خطر پهنه‌بندی و تصاویر ماهواره-ایSentinel-1 SAR برای شناسایی مناطق سیلابی بکار برده شده است. پنج متغیر فاصله از آب، ارتفاع، توپوگرافی منطقه، پوشش گیاهی و میزان رطوبت(مناطق آبی) ملاک اصلی تهیه نقشه پهنه‌بندی خطر انتخاب شدند که با رتبه‌بندی و ادغام تصاویر، نقشه نهایی تولید می‌گردد. برای تعیین مناطق سیلابی نیز تصاویر قبل و بعد از سیلاب اخذ شده و با بررسی تفاوت میان آن‌ها و تعیین حد آستانه مناطق سیلابی را نمایان می‌سازد. نتایج هر دو نقشه نشان‌ می‌دهد که قسمت جنوب شرق مشهد بیشترین خطر و منطقه سیل‌زده را شامل می‌شود.مناطق غرب و جنوب غرب شهر مشهد بدلیل ساختوساز غیرمجاز و زیرساخت نامناسب بیشتر از دیگر مناطق دچار حادثه شدند. استفاده از تصاویر ماهواره‌ای می‌تواند به عنوان ابزاری کارآمد در شناسایی دقیق‌تر و سریع‌تر مناطق سیلابی به کار گرفته شود و به تصمیم‌گیران کمک کند تا راهبردهای بهتری برای مدیریت و کنترل سیلاب‌ها اتخاذ کنند. این مطالعه بر اهمیت به‌کارگیری فناوری‌های پیشرفته در بهبود فرآیندهای مدیریت بحران و حفاظت از جوامع انسانی تأکید دارد.

کلیدواژه‌ها